1 00:00:03,000 --> 00:00:06,000 Jak kształtował się Układ Słoneczny? 2 00:00:08,000 --> 00:00:11,000 Jaki był Wszechświat gdy był bardzo młody? 3 00:00:15,000 --> 00:00:18,000 Jakie planety istnieją w pobliżu innych gwiazd? 4 00:00:21,000 --> 00:00:28,000 Przez ostatnie 25 lat Hubble przyniósł odpowiedzi na te oraz wiele innych pytań. 5 00:00:29,000 --> 00:00:34,000 Mimo to, nawet najlepszy teleskop potrzebuje przyjaciela... 6 00:00:34,000 --> 00:00:37,000 ...i tu z pomocą przychodzi Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. 7 00:00:57,000 --> 00:00:59,000 Odcinek 83: Kosmiczny dublet: Hubble poznaje Jamesa Webba 8 00:01:03,000 --> 00:01:06,000 Przedstawia Dr J czyli Dr Joe Liske 9 00:01:09,000 --> 00:01:21,000 Wystrzelony w 1990 roku, Kosmiczny Teleskop Hubble'a należący do NASA/ESA odniósł niesamowity sukces osiągając oraz przewyższając wszystkie założone cele. 10 00:01:24,000 --> 00:01:29,000 Prawdopodobnie najbardziej znany jest dzięki dostarczanym przez niego wspaniałym obrazom Wszechświata 11 00:01:29,000 --> 00:01:33,000 - jednak potrafi dużo więcej. 12 00:01:36,000 --> 00:01:43,000 Przez ostatnie 25 lat, Hubble okazał się być jednym z najdoskonalszych instrumentów naukowych jakie ludzkość stworzyła. 13 00:01:44,000 --> 00:01:49,000 Ze swojej lokalizacji, wysoko ponad atmosferą Ziemi, dokonał wielu odkryć. 14 00:01:49,000 --> 00:01:53,000 Jednym z nich był dokładny pomiar wieku Wszechświata. 15 00:01:54,000 --> 00:02:00,000 Odegrał także kluczową rolę w odkryciu faktu przyspieszania ekspansji Wszechświata. 16 00:02:00,000 --> 00:02:08,000 Analizował planety pozasłoneczne, odkrył supermasywne czarne dziury, obserwował powstawanie, kolizje i łączenie się galaktyk. 17 00:02:08,000 --> 00:02:10,000 A to tylko nieliczne z jego osiągnięć. 18 00:02:12,000 --> 00:02:19,000 Cóż, Hubble był pierwszym teleskopem umieszczonym w przestrzeni kosmicznej, który mógł obserwować w zakresie optycznym i bliskiej podczerwieni, 19 00:02:19,000 --> 00:02:27,000 dlatego też to on wyznaczył standardy i dokonał wielu przełomowych odkryć na polu astrofizyki. 20 00:02:27,000 --> 00:02:37,000 Jednocześnie postawił przed naukowcami wiele nowych pytań odkrywając chociażby przyspieszający Wszechświat oraz dostarczając zdjęcia bardzo odległych jego rejonów. 21 00:02:39,000 --> 00:02:45,000 Bez wątpienia Hubble jest wspaniały, jednak istnieją części wszechświata, których nie potrafi uchwycić. 22 00:02:50,000 --> 00:02:55,000 I tu wkracza przyszły kolega Hubble'a - Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba! 23 00:02:55,000 --> 00:03:04,000 Ten wspaniały teleskop powstaja przy współpracy NASA, Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz Kanadyjskiej Agencji Kosmicznej. 24 00:03:06,000 --> 00:03:17,000 Podczerwone spojrzenie Jamesa Webba na Wszechświat przeniknie pył i odkryje delikatne struktury skrywanych przez pył rejonów formowania się gwiazd, 25 00:03:17,000 --> 00:03:24,000 dojrzy światło pierwszych galaktyk i gwiazd, które powstały gdy Wszechświat był wciąż bardzo młody oraz dużo, dużo więcej. 26 00:03:32,000 --> 00:03:39,000 Będziemy w stanie dokładniej zobaczyć struktury ewoluujące w kosmicznej skali. 27 00:03:39,000 --> 00:03:54,000 Będziemy w stanie tworzyć mapy, ujrzeć efekt soczewkowania grawitacyjnego, te niewielkie łuki wokół gromad, które odkrywają przed nami masy tychże gromad. Wszystko w doskonałych szczegółach. 28 00:03:54,000 --> 00:03:58,000 Być może nawet uda się określić naturę ciemnej materii. 29 00:03:59,000 --> 00:04:02,000 Trudno to sobie wyobrazić, to może zmienić nasze postrzeganie rzeczywistości. 30 00:04:04,000 --> 00:04:06,000 Takie odkrycie całkowicie zmieni zakres tego co możemy zrobić i co możemy mierzyć. 31 00:04:08,000 --> 00:04:11,000 Zatem jakie są różnice między Hubblem a Jamesem Webbem? 32 00:04:11,000 --> 00:04:17,000 Przede wszystkim James Webb jest niesamowicie duży jak na teleskop kosmiczny. 33 00:04:17,000 --> 00:04:26,000 Zważając na fakt, że 2.4-metrowe lustro Hubble'a jest już całkiem spore, jest niczym przy 6.5-metrowym lustrze Jamesa Webba. 34 00:04:26,000 --> 00:04:33,000 James Webb ma dużo większą szansę wykrycia słabego promieniowania pierwszych galaktyk. 35 00:04:33,000 --> 00:04:39,000 Ponadto Hubble był zaprojektowany tak, aby astronauci od czasu do czasu mogli przeprowadzić jego serwisowanie, 36 00:04:39,000 --> 00:04:41,000 wymienić instrumenty lub uszkodzone elementy. 37 00:04:41,000 --> 00:04:48,000 Jednak w przypadku Jamesa Webba nie będzie to możliwe. Gdy zostanie wyniesiony w przestrzeń kosmiczną, będzie skazany na siebie. 38 00:04:57,000 --> 00:05:00,000 Wspaniałą cechą Teleskopu Kosmicznego Hubble'a była jego budowa umożliwiająca serwisowanie, 39 00:05:03,000 --> 00:05:09,000 dzięki czemu 5 misji promu kosmicznego pozwoliło na udoskonalenie teleskopu, po raz ostatni w 2009 roku - miałem zaszczyt uczestniczyć w tej misji - 40 00:05:09,000 --> 00:05:20,000 umieściliśmy na teleskopie nowe instrumenty, nowe panele słoneczne, nowe komputery, nową pamięć, wszystko czego trzeba, aby teleskop mógł jeszcze długo funkcjonować. 41 00:05:20,000 --> 00:05:26,000 Wydaje mi się, że Hubble ma jeszcze dużo przed sobą, bowiem Wszechświat wciąż dostarcza nam nowych tajemnic do odkrycia. 42 00:05:26,000 --> 00:05:30,000 Jestem przekonany, że być może nawet największe odkrycie Hubble'a jest jeszcze przed nami. 43 00:05:32,000 --> 00:05:38,000 Powodem innej budowy Jamesa Webba jest fakt, iż będzie on obserwował inny rodzaj promieniowania niż Hubble. 44 00:05:39,000 --> 00:05:46,000 Podczas gdy Hubble mógł obserwować pasmo ultrafioletowe, widzialne i część podczerwieni, James Webb będzie specjalizował się w podczerwieni, 45 00:05:47,000 --> 00:05:53,000 a to oznacza, że musi to być chłodny teleskop - a nawet bardzo chłodny. 46 00:05:54,000 --> 00:06:03,000 James Webb będzie pracował w temperaturze minus 230 stopni Celsjusza - zaledwie 40 stopni powyżej absolutnego zera. 47 00:06:04,000 --> 00:06:09,000 Jest to konieczne, bowiem ciepłe obiekty emitują promieniowanie podczerwone. 48 00:06:09,000 --> 00:06:17,000 Zatem, jeżeli chcemy aby teleskop podczerwony był wyjątkowo czuły, trzeba go schłodzić do bardzo niskiej temperatury. 49 00:06:17,000 --> 00:06:21,000 W przeciwnym razie, teleskop oślepi sam siebie własnym promieniowaniem. 50 00:06:25,000 --> 00:06:32,000 Skoro James Webb musi działać w bardzo niskich temperaturach, nie może być zbudowany podobnie do Hubble'a. 51 00:06:34,000 --> 00:06:40,000 W szczególności musi posiadać własną osłonę przeciwłoneczną, która pozwoli utrzymać niską temperaturę. 52 00:06:41,000 --> 00:06:48,000 Sam teleskop i osłona przeciwsłoneczna są tak duże, że James Webb będzie musiał sam się rozłożyć po wyniesieniu na orbitę. 53 00:06:58,000 --> 00:07:04,000 To wyjątkowe wyzwanie dla inżynierów, ponieważ wszystkie elementy muszą być zbudowane w temperaturze pokojowej, 54 00:07:05,000 --> 00:07:13,000 jednak muszą wciąż do siebie pasować i odpowiednio działać po schłodzeniu - co przecież zmienia rozmiar elementów wewnętrznych. 55 00:07:24,000 --> 00:07:29,000 Już sam fakt schłodzenia czegoś do 40 kelwinów jest wyzwaniem. 56 00:07:29,000 --> 00:07:33,000 W przypadku JWST posiadamy dużą osłonę przeciwsłoneczną, więc wszystko znajdzie się w cieniu, 57 00:07:33,000 --> 00:07:43,000 jednak wciąż wiele elementów musi być osłoniętych wieloma warstwami pokryw kriogenicznych, które muszą być odpowiednio zaprojektowane, odpowiednio dopasowane, 58 00:07:43,000 --> 00:07:53,000 a bardzo ciężko je zainstalować - dlatego w tym przypadku nie ma możliwości serwisowania lub konstrukcji modułowej jak w przypadku Hubble'a. 59 00:07:54,000 --> 00:08:00,000 Utrzymywanie Jamesa Webba w niskiej temperaturze to powód kolejnej znaczącej różnicy między nim a Hubblem. 60 00:08:04,000 --> 00:08:08,000 Podczas gdy Hubble okrąża Ziemię na wysokości około pięciuset kilometrów, 61 00:08:08,000 --> 00:08:17,000 James Webb ma inną trasę - nie na orbicie Ziemi - która będzie go utrzymywała w odległości jednego i pół miliona kilometrów od Ziemi. 62 00:08:20,000 --> 00:08:22,000 Astronomowie mogą oczekiwać jeszcze jednego - 63 00:08:23,000 --> 00:08:26,000 gdy James Webb zostanie wyniesiony w przestrzeń, Hubble wciąż będzie działał. 64 00:08:26,000 --> 00:08:33,000 Zatem przez pewien okres astronomowie będą w stanie wykorzystywać oba teleskopy do badania kosmosu. 65 00:08:33,000 --> 00:08:35,000 Kto wie co tam znajdą? 66 00:08:36,000 --> 00:08:43,000 Jestem Dr J, a to był kolejny odcinek Hubblecast. Tym razem inżynieria zaskoczyła nas bardziej niż wyobraźnia. 67 00:08:45,000 --> 00:08:49,000 Hubblecast powstaje w ESA/Hubble w Europejskim Obserwatorium Południowym w Niemczech. 68 00:08:50,000 --> 00:08:55,000 Misja Teleskopu Kosmicznego Hubble to projekt międzynarodowej współpracy pomiędzy NASA i Europejską Agencją Kosmiczną.